وشەسازی لەناو گوێچکەدا بەپێی ڕێبازی ئاوەڵواتا (خوازە) یەکێک لە ڕێبازەکانی ڕۆنانی وشە کە زمانی پێ دەوڵەمەند دەکرێت شێوازی خوازەکی/ئاوەڵواتا (مجاز، استعاره = metaphor)ـە. وشەیەکی کۆنی زمانێک دەهێنن، ئەگەر تۆزقاڵێک پێوەندیی لەگەڵ مەبەستێکی نوێدا هەبێت بۆ ئەم چەمکە نوێیە بەکاری دەهێنن. لەناو گوێچکەی مرۆڤدا هەندێک بەش هەن کە شێوەیان لە ئامێرەکانی ناو کارگەی ئاسنگەری و کەرەستەی…
نووسەر: Diyako
گرنگیی ئامرازی دانەپاڵی “ی” لە زمانی کوردیدا ئامرازی دانەپاڵی “ی” ڕۆڵێکی بنەڕەتی لە دروستکردنی واتا و پێکهاتەی ڕێزمانیی دروست لە زمانی کوردیدا دەگێڕێت. ئەم ئامرازە نەک تەنها پەیوەندیی نێوان وشەکان دیاری دەکات، بەڵکوو بۆ ڕوونکردنەوەی مەبەستی نووسەر و خۆپاراستن لە لێکدانەوەی هەڵە زۆر پێویستە. لە زمانی پێوەر و ئەدەبیدا، بەکارهێنانی دروستی ئەم ئامرازە نیشانەی پابەندبوونە…
ئایا زمانی کوردی لە باشوور تێک دراوە؟ جاروبار لێرە و لەوێ دەبیستین کە کورد لە باشوور زمانی کوردیی تێک داوە. با هەڵوێستەیەک لەو بارەیەوە بکەین و بزانین تا چ ڕادەیەک ئەم قسەیە وایە یان نە. زمان بەردەوام لە گۆڕاندایە، لە کۆمەڵگەیەکدا کە زمان ڕێپێنەدراو بێت و خەڵک بەگشتی بە زمانی باڵادەست قسە بکەن، هەموو گەشەسەندنێکی…
زانستی فەرهەنگنووسی ئەو زانستەی کە لە فەرهەنگنووسی دەکۆڵێتەوە پێی دەوترێت “لێکسیکۆگرافی” (Lexicography). با پێکەوە ئاوڕێک لەو زانستە بدەینەوە: پێناسە: لێکسیکۆگرافی زانستی نووسین، ئامادەکردن و شیکردنەوەی فەرهەنگەکانە. ئیتیمۆلۆژی: وشەکە لە زمانی یۆنانییەوە هاتووە، لە “lexiko-” (پەیوەست بە وشەکان) و “-graphia” (نووسین). بوارەکانی لێکۆڵینەوە: – شێوازەکانی کۆکردنەوەی وشە – ڕێکخستن و پۆلێنکردنی زانیارییەکان –…
سیستەمی دەنگدارەکان لە زمانی کوردیدا: ئاسانکاری و کاریگەرییەکانی پێشەکی زمانی کوردی، بە ئەلفبێ و ڕێنووسی تایبەت بە خۆی، خاوەنی تایبەتمەندیی گرنگە کە لە زمانە دراوسێکانی وەک عەرەبی و فارسی جیای دەکاتەوە. یەکێک لەو تایبەتمەندییە گرنگانە شێوازی نووسینی دەنگدارەکان (vowels)ە کە لە زمانی عەرەبیدا بە “حەرەکات” یان “ئیعراب” ناسراون. لەم وتارەدا، ئێمە لەم تایبەتمەندییە و کاریگەرییەکانی…
ڕێساکانی فەرهەنگنووسی نووسینی فەرهەنگ کارێکی ئاڵۆز و پڕ وردەکارییە. بۆ فەرهەنگووسی بە شێوەیەکی زانستی و بەپێی بنەما زمانەوانییەکان با سەرەتا چەند خاڵێکی گرنگ بخەینە ڕوو کە دەبێت لە نووسینی فەرهەنگدا ڕەچاو بکرێن: ١. پێکهاتەی گشتی: – ڕیزبەندیی وشەکان: زۆربەی جار بە پیتی ئەلفبێ دەبێت. – بەشەکانی وشە: پێناسە، ڕێزمان، بەکارهێنان، و هتد. – نیشانەکان: بۆ…
نووسینی دەقی ئەکادیمی ڕێنمایی و نموونەکان نووسینی دەقی ئەکادیمی پێویستی بە شارەزایی و ڕاهێنان هەیە. ئەم جۆرە نووسینە تایبەتمەندیی خۆی هەیە کە لە جۆرەکانی تری نووسین جیای دەکاتەوە. لێرەدا چەند خاڵێکی گرنگ و دوو نموونە پێشکەش دەکەین: ١. پێکهاتەی ڕوون: دەقی ئەکادیمی پێویستە پێکهاتەیەکی ڕوون و ڕێکخراوی هەبێت. بەگشتی لەم بەشانە پێک دێت: –…
ژیریی دەستکرد و زمانی کوردی artificiell intelligens پێشەکی ئەم سەردەمە سەردەمی (ژیریی دەستکرد artificiell intelligens)ە. سەردەمی شکاندنی سنووری زمانەکانە و ڕۆژ بە ڕۆژ زمانی نوێتر دەچێتە دنیای دیجیتاڵییەوە. هێشتا هەندێ پلاتفۆرم و ژیریی دەستکردی وەک چەت جیپیتی (Chatgpt) زمانی کوردییان بەتەواوی بۆ جێ نەکەوتووە. هەرچەندە زمانی کوردی ئێستە چ لە ڕووی ڕێنووس و چ لە…
ئایا ڕێنووس بەشێکە لە زانستی زمانەوانی یان نە؟
وشه و پێشگری “بەر” له زمانی کوردیدا PDF نووسینی: ناسر ڕەزازی زمانی کوردی یه‌کێک له‌و زمانانه‌یه که ئه‌گه‌ر زانستیانه خزمه‌تی بکرێت، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی که خاوه‌نی چه‌ند شێوه‌زار و وشه‌ی به‌رانبه‌ری زۆره، ده‌کرێت وشه‌ی تازه‌ی زۆری لێ ڕۆ بنرێت. زۆر جار به پێشگرێک یان به پاشگرێک یان به وشه‌یه‌کی سه‌ربه‌خۆ ده‌توانین چه‌ندین وشه‌ی تازه‌ی لێ بخه‌ینه‌وه….