وشەسازی لەناو گوێچکەدا بەپێی ڕێبازی ئاوەڵواتا (خوازە) یەکێک لە ڕێبازەکانی ڕۆنانی وشە کە زمانی پێ دەوڵەمەند دەکرێت شێوازی خوازەکی/ئاوەڵواتا (مجاز، استعاره = metaphor)ـە. وشەیەکی کۆنی زمانێک دەهێنن، ئەگەر تۆزقاڵێک پێوەندیی لەگەڵ مەبەستێکی نوێدا هەبێت بۆ ئەم چەمکە نوێیە بەکاری دەهێنن. لەناو گوێچکەی مرۆڤدا هەندێک بەش هەن کە شێوەیان لە ئامێرەکانی ناو کارگەی ئاسنگەری و کەرەستەی…

گرنگیی ئامرازی دانەپاڵی “ی” لە زمانی کوردیدا ئامرازی دانەپاڵی “ی” ڕۆڵێکی بنەڕەتی لە دروستکردنی واتا و پێکهاتەی ڕێزمانیی دروست لە زمانی کوردیدا دەگێڕێت. ئەم ئامرازە نەک تەنها پەیوەندیی نێوان وشەکان دیاری دەکات، بەڵکوو بۆ ڕوونکردنەوەی مەبەستی نووسەر و خۆپاراستن لە لێکدانەوەی هەڵە زۆر پێویستە. لە زمانی پێوەر و ئەدەبیدا، بەکارهێنانی دروستی ئەم ئامرازە نیشانەی پابەندبوونە…

ئایا زمانی کوردی لە باشوور تێک دراوە؟ جاروبار لێرە و لەوێ دەبیستین کە کورد لە باشوور زمانی کوردیی تێک داوە. با هەڵوێستەیەک لەو بارەیەوە بکەین و بزانین تا چ ڕادەیەک ئەم قسەیە وایە یان نە. زمان بەردەوام لە گۆڕاندایە، لە کۆمەڵگەیەکدا کە زمان ڕێپێنەدراو بێت و خەڵک بەگشتی بە زمانی باڵادەست قسە بکەن، هەموو گەشەسەندنێکی…

زانستی فەرهەنگنووسی ئەو زانستەی کە لە فەرهەنگنووسی دەکۆڵێتەوە پێی دەوترێت “لێکسیکۆگرافی” (Lexicography). با پێکەوە ئاوڕێک لەو زانستە بدەینەوە: پێناسە: لێکسیکۆگرافی زانستی نووسین، ئامادەکردن و شیکردنەوەی فەرهەنگەکانە. ئیتیمۆلۆژی: وشەکە لە زمانی یۆنانییەوە هاتووە، لە “lexiko-” (پەیوەست بە وشەکان) و “-graphia” (نووسین). بوارەکانی لێکۆڵینەوە:    – شێوازەکانی کۆکردنەوەی وشە    – ڕێکخستن و پۆلێنکردنی زانیارییەکان    –…

سیستەمی دەنگدارەکان لە زمانی کوردیدا: ئاسانکاری و کاریگەرییەکانی پێشەکی زمانی کوردی، بە ئەلفبێ و ڕێنووسی تایبەت بە خۆی، خاوەنی تایبەتمەندیی گرنگە کە لە زمانە دراوسێکانی وەک عەرەبی و فارسی جیای دەکاتەوە. یەکێک لەو تایبەتمەندییە گرنگانە شێوازی نووسینی دەنگدارەکان (vowels)ە کە لە زمانی عەرەبیدا بە “حەرەکات” یان “ئیعراب” ناسراون. لەم وتارەدا، ئێمە لەم تایبەتمەندییە و کاریگەرییەکانی…

لەم بابەتەدا باس لە دۆخی ئابووریی ئێران لە دوای هێرشەکانی ئیسرائیل و پەرەسەندنی کێشە ناوخۆیییەکان دەکەین.

هەڵسەنگاندنی “بە تێرۆریستی ڕاگەیاندنی سپای پاسدارانی ئینقلابی ئیسلامی” بابەتێک کە لەم دواییانەدا لە ڕۆژنامەی “ئێکسپرێسن Expressen”ی سویدی بڵاو کرایەوە (Publicerad 13 okt 2024 kl 17.08)، باس لە لێدوانەکانی ئۆلاف کریستێرشۆن، سەرۆکوەزیرانی سوید سەبارەت بە داواکارییەکەی بۆ ناساندنی سپای پاسدارانی ئینقلابی ئیسلامیی ئێران وەک تیرۆریست کرد. ئەم کارە کە لەبەر چەند هۆکارێک ڕوو دەدات، لەوانە زیادبوونی…

ڕێساکانی فەرهەنگنووسی نووسینی فەرهەنگ کارێکی ئاڵۆز و پڕ وردەکارییە. بۆ فەرهەنگووسی بە شێوەیەکی زانستی و بەپێی بنەما زمانەوانییەکان با سەرەتا چەند خاڵێکی گرنگ بخەینە ڕوو کە دەبێت لە نووسینی فەرهەنگدا ڕەچاو بکرێن: ١. پێکهاتەی گشتی: – ڕیزبەندیی وشەکان: زۆربەی جار بە پیتی ئەلفبێ دەبێت. – بەشەکانی وشە: پێناسە، ڕێزمان، بەکارهێنان، و هتد. – نیشانەکان: بۆ…

نووسینی دەقی ئەکادیمی   ڕێنمایی و نموونەکان نووسینی دەقی ئەکادیمی پێویستی بە شارەزایی و ڕاهێنان هەیە. ئەم جۆرە نووسینە تایبەتمەندیی خۆی هەیە کە لە جۆرەکانی تری نووسین جیای دەکاتەوە. لێرەدا چەند خاڵێکی گرنگ و دوو نموونە پێشکەش دەکەین: ١. پێکهاتەی ڕوون: دەقی ئەکادیمی پێویستە پێکهاتەیەکی ڕوون و ڕێکخراوی هەبێت. بەگشتی لەم بەشانە پێک دێت: –…

ژیریی دەستکرد و زمانی کوردی artificiell intelligens پێشەکی ئەم سەردەمە سەردەمی (ژیریی دەستکرد artificiell intelligens)ە. سەردەمی شکاندنی سنووری زمانەکانە و ڕۆژ بە ڕۆژ زمانی نوێتر دەچێتە دنیای دیجیتاڵییەوە. هێشتا هەندێ پلاتفۆرم و ژیریی دەستکردی وەک چەت جیپیتی (Chatgpt) زمانی کوردییان بەتەواوی بۆ جێ نەکەوتووە. هەرچەندە زمانی کوردی ئێستە چ لە ڕووی ڕێنووس و چ لە…