دیاکۆ هاشمی ٢٠ نموونەی “بێـ” وەک پێشگر و “بەبێ، بێ” وەک وشەی سەربەخۆ کێشەی (بێ) یان (به‌بێ) لێره‌دا‌ ده‌مانه‌وێ به‌راوردکارییه‌ک له‌گه‌ڵ زمانه‌ ئه‌ورووپییه‌کاندا بکه‌ین، بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ باشتره‌ به‌ نموونه‌یه‌ک ده‌ست پێ بکه‌ین: جیاوازیی (بێکار‌) له‌گه‌ڵ (بێ کار‌) له‌ چیدایه‌؟ لکاندن یان نه‌لکاندنی (بێ) به‌ وشه‌که‌ی پاشی خۆیه‌وه‌ به‌ته‌واوی واتای وشه‌که‌ ده‌گۆڕێ: ئه‌و پیاوه‌ دوو…

ئەگەر قەیران یان شەڕ هات Om krisen eller kriget kommer وڵاتی سوید نامیلکەیەکی بە سویدی و هەندێک زمان بڵاو کردووەتەوە لەژێر ناونیشانی:  ئەگەر قەیران یان شەڕ هات Om krisen eller kriget kommer بەداخەوە زمانی کوردییان تێدا نییە. منیش هاتم نامیلکە سویدییەکەم دایە وەرگێڕانی گووگڵ و وەری گێڕایەوە سەر زمانی کوردی. بێگومان باشترین وەرگێڕان نییە و…

٥٠ نموونەی “پێ”، “تێ”، “لێ”   “پێ”، “تێ”، “لێ” لە زمانی کوردیدا زۆر تایبەتمەندە و دەکرێت بڵێین کە لانی کەم دوو ئەرکی گرنگیان هەیە: وەک پێشگر: دەلکێنە سەرەتای چاوگەوە و وشەی داڕێژراو دروست دەکەن: پێوتن، تێخستن، لێوەشاندن *** وەک وشەی سەربەخۆ: کاتێک لە جیاتیی پێشبەند و جێناوێک بێن: وەک پێشبەند و جێناو، وەک دوو وشەی…

وشەسازی لەناو گوێچکەدا بەپێی ڕێبازی ئاوەڵواتا (خوازە) یەکێک لە ڕێبازەکانی ڕۆنانی وشە کە زمانی پێ دەوڵەمەند دەکرێت شێوازی خوازەکی/ئاوەڵواتا (مجاز، استعاره = metaphor)ـە. وشەیەکی کۆنی زمانێک دەهێنن، ئەگەر تۆزقاڵێک پێوەندیی لەگەڵ مەبەستێکی نوێدا هەبێت بۆ ئەم چەمکە نوێیە بەکاری دەهێنن. لەناو گوێچکەی مرۆڤدا هەندێک بەش هەن کە شێوەیان لە ئامێرەکانی ناو کارگەی ئاسنگەری و کەرەستەی…

گرنگیی ئامرازی دانەپاڵی “ی” لە زمانی کوردیدا ئامرازی دانەپاڵی “ی” ڕۆڵێکی بنەڕەتی لە دروستکردنی واتا و پێکهاتەی ڕێزمانیی دروست لە زمانی کوردیدا دەگێڕێت. ئەم ئامرازە نەک تەنها پەیوەندیی نێوان وشەکان دیاری دەکات، بەڵکوو بۆ ڕوونکردنەوەی مەبەستی نووسەر و خۆپاراستن لە لێکدانەوەی هەڵە زۆر پێویستە. لە زمانی پێوەر و ئەدەبیدا، بەکارهێنانی دروستی ئەم ئامرازە نیشانەی پابەندبوونە…

ئایا زمانی کوردی لە باشوور تێک دراوە؟ جاروبار لێرە و لەوێ دەبیستین کە کورد لە باشوور زمانی کوردیی تێک داوە. با هەڵوێستەیەک لەو بارەیەوە بکەین و بزانین تا چ ڕادەیەک ئەم قسەیە وایە یان نە. زمان بەردەوام لە گۆڕاندایە، لە کۆمەڵگەیەکدا کە زمان ڕێپێنەدراو بێت و خەڵک بەگشتی بە زمانی باڵادەست قسە بکەن، هەموو گەشەسەندنێکی…

زانستی فەرهەنگنووسی ئەو زانستەی کە لە فەرهەنگنووسی دەکۆڵێتەوە پێی دەوترێت “لێکسیکۆگرافی” (Lexicography). با پێکەوە ئاوڕێک لەو زانستە بدەینەوە: پێناسە: لێکسیکۆگرافی زانستی نووسین، ئامادەکردن و شیکردنەوەی فەرهەنگەکانە. ئیتیمۆلۆژی: وشەکە لە زمانی یۆنانییەوە هاتووە، لە “lexiko-” (پەیوەست بە وشەکان) و “-graphia” (نووسین). بوارەکانی لێکۆڵینەوە:    – شێوازەکانی کۆکردنەوەی وشە    – ڕێکخستن و پۆلێنکردنی زانیارییەکان    –…

سیستەمی دەنگدارەکان لە زمانی کوردیدا: ئاسانکاری و کاریگەرییەکانی پێشەکی زمانی کوردی، بە ئەلفبێ و ڕێنووسی تایبەت بە خۆی، خاوەنی تایبەتمەندیی گرنگە کە لە زمانە دراوسێکانی وەک عەرەبی و فارسی جیای دەکاتەوە. یەکێک لەو تایبەتمەندییە گرنگانە شێوازی نووسینی دەنگدارەکان (vowels)ە کە لە زمانی عەرەبیدا بە “حەرەکات” یان “ئیعراب” ناسراون. لەم وتارەدا، ئێمە لەم تایبەتمەندییە و کاریگەرییەکانی…

ڕێساکانی فەرهەنگنووسی نووسینی فەرهەنگ کارێکی ئاڵۆز و پڕ وردەکارییە. بۆ فەرهەنگووسی بە شێوەیەکی زانستی و بەپێی بنەما زمانەوانییەکان با سەرەتا چەند خاڵێکی گرنگ بخەینە ڕوو کە دەبێت لە نووسینی فەرهەنگدا ڕەچاو بکرێن: ١. پێکهاتەی گشتی: – ڕیزبەندیی وشەکان: زۆربەی جار بە پیتی ئەلفبێ دەبێت. – بەشەکانی وشە: پێناسە، ڕێزمان، بەکارهێنان، و هتد. – نیشانەکان: بۆ…

نووسینی دەقی ئەکادیمی   ڕێنمایی و نموونەکان نووسینی دەقی ئەکادیمی پێویستی بە شارەزایی و ڕاهێنان هەیە. ئەم جۆرە نووسینە تایبەتمەندیی خۆی هەیە کە لە جۆرەکانی تری نووسین جیای دەکاتەوە. لێرەدا چەند خاڵێکی گرنگ و دوو نموونە پێشکەش دەکەین: ١. پێکهاتەی ڕوون: دەقی ئەکادیمی پێویستە پێکهاتەیەکی ڕوون و ڕێکخراوی هەبێت. بەگشتی لەم بەشانە پێک دێت: –…