نا بۆ دەنگدان

ئازار 2, 2024 Narges Hashemi

نا بۆ دەنگدانی پەرلەمانی ئێران

نووسین: نەرگس هاشمی

کۆماری ئیسلامیی ئێران ڕۆژ بە ڕۆژ زیاتر لەناو خەڵکدا تەرا دەکەوێت و بۆ نموونە خەڵک ئیتر ئامادە نین لە دەنگدانەکانیاندا بەشدار بن. نموونەی دەنگدانی ئەم جارە بوو کە کۆماری ئیسلامیی ئێران ڕووڕەشییەکەی بۆ خەڵک دەرکەوت. لە ڕۆژی هەینی، ١١ی ڕەشەممە (اسفند)ی ١٤٠٢ واتە ساڵی ٢٠٢٤ هەڵبژاردن بۆ مجلس شورای اسلامی ایران کرا. هەرچەند خەڵکیان بە شێوەی جۆربەجۆر هان دەدا و دەتۆقاند کە دەبێت لە هەڵبژاردندا بەشداری بکەن، بەڵام خەڵکێکی زۆر بەشدارییان نەکرد و بەتایبەت لە کوردستان هەر بایکۆت کران.

لێرەدا چاوێک دەخشێنین بەوەی کە بۆچی خەڵک بەگشتی نەیانویست لە دەنگدانەکەیاندا بەشداری بکەن:

هۆکارە ئابوورییەکان:

١. دۆخی نالەباری ئابووری: زۆرێک لە خەڵکی ئێران لە دۆخی ئابووریی وڵات ناڕازین. هەڵاوسانی بەرز و بێکاری و گرانیی نرخ لەو کێشانەن کە خەڵک ڕۆژانە لەگەڵیاندا ململانێیانە. ئەم ناڕازیبوونە ئابوورییە وای کردووە خەڵک بۆ بەشداریکردن لە هەڵبژاردنەکاندا، هیچ پاڵنەریکیان نەبێت.

٢. نەبوونی متمانە بە کاراییی حکوومەت: بەهۆی خراپیی هەڵسوکەوتی حکوومەت لە چارەسەرکردنی کێشە ئابوورییەکان خەڵک متمانەیان بە حکوومەت لەدەست داوە.  ئەوان پێیان وایە بەشداریکردن لە هەڵبژاردنەکاندا دۆخی وڵات ناگۆڕێت.

 هۆکارە سیاسییەکان:

١. نەبوونی ئازادیی سیاسی: ئازادیی سیاسی لە ئێراندا بە تەواوی بزر و نادیارە.  خەڵک لە مافی ئازادیی ڕادەربڕین و ئازادیی گردبوونەوە و ئازادیی ڕێکخراوە سیاسییەکان بێبەش دەکرێن. ئەم نەبوونی ئازادییە وای کردووە خەڵک لە بەشداریکردن لە هەڵبژاردنەکاندا دوودڵ بن، یان هەر نەیانەوێت بەشداری بکەن.

٢. هەڵبژاردنی نا کێبڕکێ:  زۆر کەس پێیان وایە هەڵبژاردن لە ئێراندا پێشوەختە دیاری کراوە و کێبڕکێی ڕاستەقینە لە ئارادا نییە. ئەمەش وای کردووە بۆ بەشداریکردن لە هەڵبژاردنەکاندا هیچ سۆز و پاڵنەرێکیان نەبێت.

٣. بێهیوایی لە چاکسازی: هەندێک کەس لە چاکسازییەکانی کۆماری ئیسلامیی ئێران بێهیوا بوون و پێیان وایە دەنگدان هیچ کاریگەرییەکی لە چاکسازیی وڵات نییە.

٤. داوای ڕێکخراو و حیزبە کوردییەکان بۆ بەشدارینەکردن لە دەنگدان: هەموو ڕێکخراو و حیزبە کوردییەکان و کەسایەتییە بەناوبانگە کوردییەکان داوایان کردبوو کە با خەڵک لە خۆپیشانداندا بەشداری نەکەن. ئەمە وای لێ کرد لە کوردستاندا ژمارەیەکی ئێجگار زۆری دەنگدەر بایکۆتی دەنگدانیان کرد و نەچوون بۆ دەنگدان. ئەمە ڕەوتێکی نوێی خەباتی مەدەنیی کوردە لە ڕۆژهەڵات کە بۆ هەر ڕووداوێکی سیاسی یەکدەنگ و یەکگرتوو بوون.

بەشداریکردن لە هەڵبژاردنەکاندا هیچ سوودێکی نییە.

 هۆکارە کۆمەڵایەتییەکان:

 ١. نەبوونی متمانە بە حکوومەت: بەهۆی هەڵسوکەوتی حکوومەت لەم ساڵانەی دواییدا خەڵک متمانەیان بە حکومەت لەدەست داوە. ئەم بێمتمانەیە وای لێ کردوون کە نەیانەوێت لە هەڵبژاردنە بەڕواڵەتەکانی کۆماری ئیسلامیدا بەشداری بکەن.

 ٢. نەبوونی هیوا بۆ داهاتوو: زۆر کەس هیوایان بە داهاتووی وڵات نییە. ئەوان پێیان وایە دۆخی وڵات خراپتر دەبێت و بەشداریکردن لە هەڵبژاردنەکاندا ئەم دۆخە ناگۆڕێت.

 هۆکارەکانی تر:

١. بڵاوبوونەوەی کۆرۆنا: بڵاوبوونەوەی کۆرۆنا وای کردبوو کە هەندێک کەس نەچنە سەر سندووقەکانی دەنگدان.

 ٢. بۆشاییی ئەلیکترۆنی: فەزای ئەلیکترۆنی ڕۆڵێکی گرنگی هەبووە لە کەمکردنەوەی بەشداریی خەڵک لە هەڵبژاردنەکاندا. لە فەزای مەجازیدا زۆر ناوەڕۆک و هەواڵ بڵاو دەکرێنەوە کە خەڵک هان دەدەن بۆ بەشدارینەکردن لە هەڵبژاردنەکاندا

 تێبینیی گرنگ:

 پێویستە بگوترێ کە ئەمانە تەنیا هەندێک لەو هۆکارانەن کە دوێنێ خەڵک لە هەڵبژاردنەکانی ئێراندا بەشدارییان نەکرد. بۆ پشکنینی وردی ئەم بابەتە پێویستە ئاماژە بە ڕاپرسی و لێکۆڵینەوە زانستییەکان بکرێت.