سیستەمی دەنگدارەکان لە زمانی کوردیدا: ئاسانکاری و کاریگەرییەکانی پێشەکی زمانی کوردی، بە ئەلفبێ و ڕێنووسی تایبەت بە خۆی، خاوەنی تایبەتمەندیی گرنگە کە لە زمانە دراوسێکانی وەک عەرەبی و فارسی جیای دەکاتەوە. یەکێک لەو تایبەتمەندییە گرنگانە شێوازی نووسینی دەنگدارەکان (vowels)ە کە لە زمانی عەرەبیدا بە “حەرەکات” یان “ئیعراب” ناسراون. لەم وتارەدا، ئێمە لەم تایبەتمەندییە و کاریگەرییەکانی…

زانستی فەرهەنگنووسی   ئەو زانستەی کە لە فەرهەنگنووسی دەکۆڵێتەوە پێی دەوترێت “لێکسیکۆگرافی” (Lexicography). با پێکەوە ئاوڕێک لەو زانستە بدەینەوە: پێناسە: لێکسیکۆگرافی زانستی نووسین، ئامادەکردن و شیکردنەوەی فەرهەنگەکانە. ئیتیمۆلۆژی: وشەکە لە زمانی یۆنانییەوە هاتووە، لە “lexiko-” (پەیوەست بە وشەکان) و “-graphia” (نووسین). بوارەکانی لێکۆڵینەوە:    – شێوازەکانی کۆکردنەوەی وشە    – ڕێکخستن و پۆلێنکردنی زانیارییەکان   …

ڕێساکانی فەرهەنگنووسی نووسینی فەرهەنگ کارێکی ئاڵۆز و پڕ وردەکارییە. بۆ فەرهەنگووسی بە شێوەیەکی زانستی و بەپێی بنەما زمانەوانییەکان با سەرەتا چەند خاڵێکی گرنگ بخەینە ڕوو کە دەبێت لە نووسینی فەرهەنگدا ڕەچاو بکرێن: ١. پێکهاتەی گشتی: – ڕیزبەندیی وشەکان: زۆربەی جار بە پیتی ئەلفبێ دەبێت. – بەشەکانی وشە: پێناسە، ڕێزمان، بەکارهێنان، و هتد. – نیشانەکان: بۆ…

نووسینی دەقی ئەکادیمی   ڕێنمایی و نموونەکان نووسینی دەقی ئەکادیمی پێویستی بە شارەزایی و ڕاهێنان هەیە. ئەم جۆرە نووسینە تایبەتمەندیی خۆی هەیە کە لە جۆرەکانی تری نووسین جیای دەکاتەوە. لێرەدا چەند خاڵێکی گرنگ و دوو نموونە پێشکەش دەکەین: ١. پێکهاتەی ڕوون: دەقی ئەکادیمی پێویستە پێکهاتەیەکی ڕوون و ڕێکخراوی هەبێت. بەگشتی لەم بەشانە پێک دێت: –…

ژیریی دەستکرد و زمانی کوردی artificiell intelligens پێشەکی ئەم سەردەمە سەردەمی (ژیریی دەستکرد artificiell intelligens)ە. سەردەمی شکاندنی سنووری زمانەکانە و ڕۆژ بە ڕۆژ زمانی نوێتر دەچێتە دنیای دیجیتاڵییەوە. هێشتا هەندێ پلاتفۆرم و ژیریی دەستکردی وەک چەت جیپیتی (Chatgpt) زمانی کوردییان بەتەواوی بۆ جێ نەکەوتووە. هەرچەندە زمانی کوردی ئێستە چ لە ڕووی ڕێنووس و چ لە…

ئایا ڕێنووس بەشێکە لە زانستی زمانەوانی یان نە؟

وشه‌ و پێشگری “بەر” له‌ زمانی کوردیدا PDF نووسینی: ناسر ڕەزازی   زمانی کوردی یه‌کێک له‌و زمانانه‌یه‌ که‌ ئه‌گه‌ر زانستیانه‌ خزمه‌تی بکرێت، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی که‌ خاوه‌نی چه‌ند شێوه‌زار و وشه‌ی به‌رانبه‌ری زۆره‌، ده‌کرێت وشه‌ی تازه‌ی زۆری لێ ڕۆ بنرێت. زۆر جار به‌ پێشگرێک یان به‌ پاشگرێک یان به‌ وشه‌یه‌کی سه‌ربه‌خۆ ده‌توانین چه‌ندین وشه‌ی تازه‌ی لێ بخه‌ینه‌وه‌….

بۆچی ڕێنووس گرنگە؟ زمان ئامرازێکی بەهێزە بۆ پەیوەندیکردن، بەڵام بۆ ئەوەی ئەو پەیوەندیکردنە کاریگەر و ڕوون بێت پێویستمان بە بنەمایەکی هاوبەشە. ڕێنووس یان یاسا و ڕێساکانی نووسین، بە پێدانی چوارچێوەیەک بۆ چۆنیەتیی بەکارهێنانی زمان بە شێوەیەکی بەردەوام، ئەم بناغەیە دروست دەکەن. تێگەیشتن لە خوێندنەوە ئاسان دەکات: کاتێک هەموو ئەوانەی کە بە زمانێک دەنووسن هەمان ڕێنووس…

وشەی لێکدراو و دارێژراو نووسینی: دیاکۆ هاشمی وشەی لێکدراو (مرکب)، داڕێژراو (مشتق)، چاوگ (مصدر) پێکەوە دەنووسین، نە بەجیا: ١. وشەی لێکدراو (مرکب): وشەی لێکدراو دوو جۆرە: دوو وشەی لێکدراو بەبێ یارمەتیی ناوبەند: ڕەشماڵ (نەک: ڕەش ماڵ) تەختەکلیل (نەک: تەختە کلیل) چاوجوان، باڵابەرز، قسەخۆش، ڕووگرژ، لێوئاڵ. وشەی لێکدراو بە یارمەتیی یەکێک لەم ناوبەندانە: (ە، بە، و،…

هێشوو cluster ئەگەر چاو لە وشەی “مەست mest” بکەین دەبینین کە لەنێوان “س” و “ت”دا هیچ بزوێنێک نییە، ئەمە پێی دەوترێت “هێشوو” چونکە هیچ بزوێنێک ناکەوێتە نێوانیانەوە. وشەی “هێنان” هیچ هێشوویەکی تێدا نییە، چونکە بەدوای یەکتردا بزوێن و نەبزوێن دێن. هێشوو جاری وایە لە دوو دەنگی کپ و جاری واشە لە سێ دەنگی کپ دروست…