نووسینی: نەرگس هاشمی
ئازادی بە توانای کردار و بڕیاردان بەبێ کاریگەری و سنووردارکردنی دەرەکی پێناسە دەکرێت. مافێکی سەرەتاییی مرۆڤە کە بەو مانایەیە کە مرۆڤەکان بتوانن بە ئازادی هەڵبژێرن و مامەڵە بکەن، بە مەرجێک زیان بە کەسانی تر نەگەیەنن یان یاسا و ڕێساکان پێشێل نەکەن کە بۆ پاراستنی خەڵک هەن.
ئازادی دەتوانێت بە مانای هەبوونی مافی جۆرە جیاوازەکانی مافەکانیش بێت، وەک ئازادیی قسەکردن، ئازادی ئایین، ئازادیی جووڵە و ئازادیی سیاسی. ئەم مافانە وا لە مرۆڤەکان دەکەن کە بۆچوون و بیروباوەڕی خۆیان دەرببڕن و بەشداری لە مشتومڕ و بڕیاردانی گشتیدا بکەن و ژیانێک بژین کە خۆ دەربخەن و سەربەخۆ بێت.
هەروەها دەکرێ ئازادی وەک ئایدیاڵێکی کۆمەڵایەتی و سیاسی تێبگەین کە هەوڵی کەمکردنەوە یان نەهێشتنی پێکهاتە و پلەبەندییەکانی دەسەڵات دەدات کە دەرفەت و هەڵبژاردنی خەڵک سنووردار دەکەن. ئەمەش دەتوانێت بە مانای شەڕکردن بێت لە پێناوی ماف و دەرفەتی یەکسان بۆ هەمووان بەبێ گوێدانە ڕەگەز، نەتەوە، ئایین یان ئاراستەی سێکسی، و بەرەنگاربوونەوەی سیستەم و پێکهاتە ستەمکارەکان.
حکوومەتی ملهوڕی ئێران هەموو ئازادییەکی لە مرۆڤەکان سەندووەتەوە. ئازادی لە ئێراندا هیچ واتایەکی نییە. مرۆڤەکان بەردەوام ئازاییان پێشێل دەکرێت.